Bursa Büyükşehir Belediyesi Borçlarında Gerçek Durum Nedir ?

12 Nisan 2024 tarihinde köşemde ‘Başkan Bozbey’i bekleyen zorlu Belediye Bütçesi’ başlıklı yazımın ilk paragrafı şöyle;

 

‘Enkaz devraldık!

 

İşbaşına gelen hemen hemen her siyasetçiden duyduğumuz sözdür. Mustafa Bozbey’in işbaşına gelmeden önce kampanya döneminde Allah’ı var böyle bir kelime ağzından duymadık ama maalesef ileride duyabiliriz.’

 

Ekonomi evrensel bir bilimdir.

 

Sadece rakamları doğru okuyup doğru yorumlamada bulunmanız lazım. Bu yorumlarda rasyonel olması lazım.

 

Geçtiğimiz hafta Başkan Bozbey Belediye borçları ile ilgili bir açıklama yaptı. Belediyenin 7,2 milyar borcu bulunduğunu fakat iştiraklerle birlikte bu rakamın 25 milyar TL’sini aştığını söylüyor.

 

İşin komik tarafı eski Başkan Alinur Aktaş Sayın Bozbey böyle bir açıklama yapınca kendisi de belediye ve iştirak toplam borcu 45 milyar TL’si olduğunu söyledi.

 

İştirak ve Belediye alacakları düştüğünde de bu borcun 1,5 milyar TL olduğunu savundu.

 

Öncelikle şunu ortaya koymak lazım;

 

Belediye iştiraklerinin zarar etmesi durumunda bu zararı kim karşılar?

 

Belediye şirketleri her ne kadar Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine göre kurulmuş olsalar da, esas amaçları büyük karlar elde etmek değildir. Çünkü halk lehine kurulmuş bu iktisadi teşebbüslerde kamu menfaati gözetilir.

 

Örnek verecek olursak %88 ortağı olduğu BESAŞ A.Ş.2023 Yılını rekor kar ile kapattı dersek bir tuhaflık olur. Yöneticilere ‘’Vatandaş üzerinden ciddi bir kar mı elde ettiniz’’ derler.

 

Bu durumda şirketlerin büyüme ve yatırım harcamalarını bir kenara koyarsak maksimum verim minimum kâr marjı ile maliyet hesaplarını başa baş noktasında tutmaları gerekir.

 

Yani gelir ve giderlerin birbirlerini eşitlemesi yeter. Ne kar ne de zarar.

 

Ayrıca şirketler beceriksiz yöneticiler yüzünden zarar da edebilir.

 

Bu zarar dönüp dolaşıp Belediye tarafından karşılanır.

 

Anlatayım;

 

5393 Sayılı Belediye Kanunun 70.maddesine Belediye iştiraki şirket kurulduğu zaman eğer Belediye şirketin Yüzde yüz sahibi ise Kuruluş sermayesinin tamamını ödemek zorundadır.

 

Faaliyetleri sonucu şirket zarar etti ise bu zararı Belediyenin karşılaması kanunen yasaktır.

 

Ancak kanun ikinci bir yol sunmuş. Sermaye Artışı ile şirketi belediyenin fonlaması mümkün. Bu yasalara aykırı değil. Fakat bu sermaye artışları mutad hale gelirse o zaman sıkıntılı olur. Yani dolaylı olarak vatandaşın cebinden çıkar.

 

Bu durumda iştirakler hangi dönemlerde zarar etmiş ona bakmak lazım.

 

Türk Ticaret Kanunun 553.Maddesi gereğince

 

‘’Belediye şirketlerinin yönetim organı üyeleri ve yöneticileri, kanundan veya esas sözleşmeden doğan yükümlülükleri kusurları ile ihlal ettikleri takdirde hem şirkete hem ortaklara hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zararlardan sorumludur.’’

 

Hükmü yer alır.

 

Şu durumda Sayın Bozbey’in geçmiş yıllarda ki defterleri karıştırıp faaliyetleri nedeni ile zararla kapatmış şirketlerin dönemleri itibari ile kimler Yönetici idi bakması lazım.

 

Ayrıca başkanların karşılıklı açıklamalarında bazı kavramları karıştırdıkları da gözüküyor.

 

Sayın Alinur Aktaş şirketlerin ve belediyenin kasasında nakit para bıraktığını beyan etmiş.

 

2 ay ödemelerinizi yapmazsanız veya kredi kurumlarından borç para alırsanız kasanızda para olur. Sayın Alinur Aktaş’ın açıklaması izahtan varestedir.

Sonuç olarak Belediyeler idari ve mali denetime tutulurlar.

 

İdari Denetimi İçişleri Bakanlığı mali denetimi sayıştay yapar. Bursa Büyükşehir Belediyesinin en son 2021 yılı için Sayıştay Raporunu bulabildim.

Fakat muhalefette burada sınıfta kalmış olmalı ki;

 

Sayıştay Raporunda yer alan

• Kamu İhale Kanunu’na aykırı yapılan Hizmet Alım İhaleleri
• Yapım işi imalat işinde daha maliyetli birim fiyatına göre İş verilmesi
• Doğrudan yapılan alımlarda Yasaklılık Teyidinin Yapılmaması
• Yat limanı İşletmesinin Bedelsiz olarak Belediye Şirketine Verilmesi
• Kurum Harcamalarında Tasarruf Tedbirlerine Uyulmaması
•  

Kimse dikkat etmemiş veya Belediye Meclis Üyeleri bu sayıştay raporuna tenezzül etmemiş.

 

Belediye iştirakleri zararı dolaylı olarak vatandaşın cebinden çıkar.

 

Yaptırımı elbette vardır. Fakat şirketin kasasında para olması milyon borcun olmuş milyar borcun olmuş. Bunlar ikincil konular. Şirketlerin borcu olabilir ama önemli olan şirket faaliyetlerinin zarar ile dönemi kapatmamaları gerekir.