Fındıklı'da İnsan Hakları Farkındalığı

07-10 Aralık 2024 tarihlerinde gerçekleştirdiğimiz Haklar sempozyumunu bugün tamamlamış bulunmaktayız. 4 günlük sempozyum boyunca birbirinden değerli akademisyenler, sendika başkanları, siyasetçiler, farklı disiplinlerden katılımcılar, ülkemizin her bir bölgesinden yürüttükleri mücadeleyi bizimle paylaşmak ve dayanışma zincirini büyütmek için gelen insanlar bilgi ve deneyimlerini aktardılar.

Bu 4 gün boyunca, günlük ortalama 150 katılımcı ile totalde 600 kadar katılımcı ile birlikte sempozyum süreci tamamlandı.

Katılımcıların aktardıkları, soruları, sağladıkları katkılar neticesinde bir sonuç bildirgesi hazırlandı. Bildirgenin ilk cümlesine kolektif bilincin yereldeki temeli olan, MECİ manifestomuzda yer şu önemli ifade ile başlamak isteriz. MECİ, insan haklarına dil, din, etnik kimlik, cinsiyet ayrımı yapmadan, doğanın haklarına ise bu dünyanın yalnızca bize ait olmadığını bilerek saygı göstermek ve aynı zamanda savunmaktır.

Bu şiarla yola çıkarak, Haklar Sempozyumu, hak kavramının tekdüze bir tanım olmadığı ve hala sürekli gelişime açık bir çerçeveye sahip olduğunu, hak arayışına bizi iten koşulların ele alınması gerektiğini bir kez daha ortaya koymuştur. Bu sonuç bildirgesi, hak kavramının gelişimini, yaşam alanlarını ve bu alanların öznelerini kapsayan temel meseleleri özetlemektedir.

Hak kavramının gelişimi ihlallerin görünür hale gelmesi ile gerçekleşmiştir. Sömürgecilik, kölelik, işkence, sivil örgütlenme, direnme gibi yönlerden bakarsak hak talebinin bir politik birikimden beslendiğine tanık oluyoruz. Bu tarihsel birikim, hak kavramını tüm insanlar için herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, ötekileştirilmeden eşit ve onurlu bir yaşam talebiyle buluşturmaktadır. Tarihsel süreçte hak kavramı insan merkezli olarak tartışılmaya başlanmış olsa da sempozyum boyunca da yinelendiği gibi, hak kavramını bunun çok ötesinde bir anlayışla değerlendirmemiz gerektiğinin bilincindeyiz. Bu sebeple, insan merkezli bir hak kavrayışına varmadan önce yaşam alanlarının haklarını vurgulamak insan haklarını da pekiştirecektir.

Ekosistem, bir canlının diğerinden bağımsız var olamayacağı bir bütündür. Yaşam alanlarının savunulması, temel yaşam hakkımızdır. Ancak, yerküreyi yalnızca kâr ve ekonomik kazanç kaynağı olarak gören sistemler, bu hakkı tehdit etmektedir. Dün tehditler HES projeleri gibi yenilenebilir ya da temiz enerji diye yutturulmaya çalışılan enerji dönüşüm sistemleri iken, bugün madenlerle de mücadele ediyoruz. Dün Kazdağları’nda, İliç’te; bugün Arhavi’de, Cankurtaran’da…

Savaş endüstrisinin ve kapitalizmin vahşileşmesinde ihtiyaç duyulan hammadde kaynaklarından kritik ve nadir toprak elementleri olarak adlandırılan birçok element için siyasal iktidar, şirketlere çağrı yapmakta ve madencilik şirketleriyle birlikte bunun ekonomik propagandasını yürütmektedir. Tüm bu yıkıma ve talana karşı öncelikle yerel direnişi güçlendirmeli ve bu direnişi büyüterek tüm ülkeye yaymalıyız. Yaşamın gittikçe değersizleştirildiği bu coğrafyada bu mücadelenin daha da kıymetli olduğunu ve her bir bireye her zamankinden çok daha fazla ihtiyacımız olduğunu unutmamamız gerekir.

Yine Türkiye’nin üç bölgesi için gündem olan Nükleer Güç Santralleri henüz yapım ve girişim aşamasında dahi yıkım etkileri göstermiştir. Geçmişte Çernobil felaketini birebir yaşamış ve sonucunda kanserlerle, çeşitlik hastalıklarla baş etmek zorunda kalmış bir bölge olarak; İzmir-Gaziemir’de bir kurşun işleme tesisinin atık depolama sahasında ortaya çıkan nükleer sorunun başımıza nasıl bela olduğunu dinledik. Bu koşullarda yeni Nükleer felaketleri yaşamamak için Nükleer Güç santralleri girişimine karşı tavrımız değişmemiştir.  Ne İstanbul’da kanala ne İliç’te madene ne Muğla-Milas-Akbelen-İkizköy’de orman kıyımlarının suç ortağı olmayacağız. Tüm çevre talanına karşı isyan hakkımız var ve bunu sonuna kadar kullanacağız. Toplum üzerine uygulanan baskı, şiddet ve korku sarmalına karşı, benzer durumlarda hepimizin bulunduğumuz bölgelerden ses vermesi gerektiği vurgusunu önümüzde görev olarak görüyoruz. Bu hak, yaşama sahip çıkma iradesidir.

Kentler de bu bağlamda insanların kendi ihtiyaçların ortaya çıkan ve artan nüfusla birlikte canlı bir kimlik kazanan yaşam mekanlarıdır. Bununla birlikte kentler, yalnızca beton yığınları değildir; tarihî, kültürel ve sosyal belleklerdir. Rant üretim aracı değil, adil paylaşım ve dayanışma mekânlarıdır. Günümüzde kurumların işlevsiz hale geldiği bir sistemde, yerel ve merkezi yönetimler kentte eşitlik, aidiyet ve birlikte yaşama bilincinin geliştirilmesini destekleyici ve kentin ve dezavantajlı gruplar dahil kenti oluşturan tüm bireylerin haklarını gözetici politikalar yürütülmelidir. Kenti belirleyen sınırlar sistemin belirlediği idari sınırlar değil, köy, kasaba, mera dahil bir bütün olarak değerlendirilmelidir. 

Kente dair bu yeni bakış kenti paylaşanların haklarına dair de yeni bir duruş gerektirmektedir. Kentte eşit bir deneyim inşa etmek, ayrımcılıkla mücadelenin ana referans noktasıdır. Engelli bireylerin, çocukların, kadınların, yaşlıların, hayvanların, insanların, taşın, toprağın, suyun, dağın, vadinin karşılıklı bir varlık koşulu olarak değerlendirilmesi gerekir.

Tam bu noktada kadın hareketi, içinde bulunduğumuz tarihi dönemin ana öznelerindendir ve bu coğrafyanın en güçlü ve en biatsız mücadelesidir. Kadın hareketi gücünü kadınların hak arayışından almaktadır ve toplumsal eşitlik sağlanana kadar devam edecektir. Hiçbir örf, adet ya da ahlak anlayışı, kadına yönelik şiddeti meşrulaştıramaz. Bu mücadelenin sürekliliği, örgütlenme gücünün ve hak ihlalleriyle karşılaşıldığında destek alınabilecek kurumların ve sivil kuruluşların güçlendirilmesiyle mümkün olacaktır. İstanbul Sözleşmesi'nin ve 6284 sayılı yasanın etkin uygulanması gerekmektedir ve bu husus tartışmaya kapalıdır.

Geleceğin inşası ve bugünün yeniden üretilmesi için ana metotlarımızdan birisi şudur ki; çocuklar geleceğin değil bugünün öznesidir. Çocukların korunmaya değil, ihtiyaçlarını ifade edebilecekleri koşulların sağlanma önceliklendirilmelidir.

Özetle; hak kavramı sürekli gelişen bir alandır ve bu gelişim, ancak yerel direnişlerin kolektif bilince dönüşmesiyle mümkündür. Yaşam alanlarının ve öznelerinin haklarını savunmak, yalnızca bir hak arayışı değil, aynı zamanda bir sorumluluktur. Bu sorumluluğu hep birlikte sahiplenmeli, mücadeleyi büyütmeliyiz ve bunu ancak örgütlenme ve politika üretmekle mümkün hale getirebiliriz. Çünkü tüm hak ihlalleri bir politikadır.

Tüm bu tartışmalar neticesinde ortaya çıkan bu sonuç bildirgesi, hakların korunması, geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin sağlanması için tüm bireylere, kurumlara ve yöneticilere bir çağrıdır. İnsan hakları, doğa hakları, kolektif haklar ve evrensel değerler ışığında, eşit, adil ve sürdürülebilir bir dünya için kararlılıkla mücadele edeceğimizi beyan ederiz.

Hegemonik gücün tahakkümüne karşı, azınlıkların, işçilerin, doğanın, kadınların ve tüm ötekilerin adalet, eşitlik ve özgürlük mücadelesi ortak bir direniş zeminidir. Umudu yeniden yeşerteceğimiz, insanların birbiri ile kesiştiği müşterek hikâyeyi örmek hayalimiz ve hedefimiz.

İnsani ve evrensel değerleri referans alarak, tüm savaş çığırtkanlığına rağmen barışın sesini yükseltmek için bu yolda daha kararlı bir şekilde yürümeliyiz. Dünyanın dört bir yanındaki hak savunucularına, yaşam direnişine güç verenlere selam olsun. Fındıklı’dan dünyaya, dayanışmayla mücadeleyle. Zafer kazanılıncaya kadar mücadele devam edecektir.

Ve son olarak Bir arada yaşamak istiyoruz, barış istiyoruz, cezai süreçlerde adil yargılanma istiyoruz, düşünce özgürlüğü istiyoruz, haklarımızdan vazgeçmeyeceğimizi tekrar ediyoruz.